facebook
Czcionka:
normalna czcionka duża czcionka
Kontrast:
zmiana kontrastu
Polski
/
English

Prelekcja w wersji tekstowej

Opieka nad małoletnimi i jej konsekwencje oraz odpowiedzialność prawna nieletnich

Relacja filmowa z prelekcji Nadkomisarz Marzeny Maćkowiak-Pluty z Wydziału Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Szczecinie pt. „Opieka nad małoletnimi i jej konsekwencje oraz odpowiedzialność prawna nieletnich”.

Dzisiejsze spotkanie ma odpowiedzieć na dwa podstawowe pytania:, w jakim obszarze my, jako osoby dorosłe jesteśmy odpowiedzialni za nasze dzieci, za osoby małoletnie, czyli za wszystkich tych, wobec, których jesteśmy po prostu odpowiedzialni.

Dziecko do 13 roku życia nie ponosi odpowiedzialności prawnej za szkody przez siebie wyrządzone, później w wieku od 13 do 17 roku życia ponosi ją częściowo. Od 13 roku życia nasze dzieci mogą już zwierać bez zgody rodziców niektóre umowy, np. decydować o sprzedaży przedmiotów, które są ich własnością (zabawki, książki, gry). Od 13 roku życia rodzice mogą otworzyć rachunek bankowy dla dziecka, zawrzeć umowę dotyczącą użytkowania telefonu komórkowego itp.

Problematyka osób nieletnich jest uregulowana w wielu różnych przepisach prawa, zaczynając od dużych ustaw takich jak Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich, Konstytucja czy różnego rodzaju przepisy prawa, które mówią nam o tym, w jaki sposób postępować np., że sprawcą przestępstwa - Kodeks Karny, ale też, w jaki sposób postępować z osobą w różnego rodzaju innych sprawach - Kodeks Cywilny i Kodeks postępowania cywilnego.

Musimy sobie wyjaśnić klika pojęć. Bardzo często będziemy tutaj mówić: osoba nieletnia, małoletnia zdarzy się użyć określenia osoba młodociana. Warto wiedzieć, co te wyrazy oznaczają z punktu widzenia prawa polskiego. Od momentu urodzin do 18 roku życia każda młoda osoba powinna być nazwana osobą małoletnią.

Osobę nieletnią będziemy nazywali osobę małoletnią, która jest albo sprawcą czynu karalnego, która popełniła przestępstwo lub wykroczenie, albo przejawia demoralizację. Czym jest demoralizacja za chwilę opowiem, natomiast zatrzymajmy się przy tym czynie karalnym.

Czyn karalny to nic innego jak przestępstwo i wykroczenie, które możemy popełnić my dorośli, ale w związku z tym, że jest to osoba niepełnoletnia, poniżej 18 roku życia to i prawo wobec niej będzie bardziej łaskawe. Jest to jednak młody człowiek, którego można w systemie resocjalizacji naprawić, można mu pomóc wejść na dobrą drogę, unikania zagrożeń i pakowania się w problemy. W związku z tym można powiedzieć, że prawo będzie zawsze łagodniej traktowało sprawę czynu karalnego niż sprawę przestępstwa czy wykroczenia.

W związku z tym za ten czyn karalny będzie też inna odpowiedzialność prawna niż za wykroczenie czy przestępstwo. Dlaczego? Dlatego, że prawo się skupia na możliwości resocjalizacji dając możliwość młodej osobie wyjścia z sytuacji, w której się znalazła.

Podstawowym zadaniem resocjalizacji jest doprowadzenie osoby niedostosowanej do takiego zachowywania się, które są zgodne z obowiązującymi normami społecznymi.

Ważne jest abyśmy, jako rodzice pamiętali o zapisie artykułu 427, związanego z odpowiedzialnością za szkody wyrządzone przez nasze dzieci. Czyli mówi on, że za szkody wyrządzone przez małoletniego, nieponoszącego odpowiedzialności; odpowiadają rodzice, osoby, które jak mówi prawo zobowiązane są do opieki, nadzoru nad dzieckiem. Jeżeli jesteśmy prawnym opiekunem osoby małoletniej, czyli tej poniżej 18 roku życia, która popełniła jakiś czyn zabroniony, czyli czyn karalny; w systemie prawa staje się osobą nieletnią, a my ponosimy odpowiedzialność wynikającą z artykułu 427.

Dziecko zniszczyło mienie szkolne, podpaliło dozownik mydła w toalecie szkolnej – fajna zabawa. Inna sytuacja. Po zajęciach z informatyki młody człowiek zrzuca komputer, monitor komputera na podłogę, tłukąc go. Dosyć duży wydatek ponieśli rodzice. I w pierwszej i drugiej sytuacji, jeśli szkoła będzie chciała rościć sobie prawo do odpowiedzialności majątkowej z tytułu poniesionej szkody, zawsze może skierować sprawę do sądu i sąd kosztami obciąży rodziców za straty, które spowodowały ich dzieci. Pamiętajmy, że artykuł 427 zmusza nas do szczególnego nadzoru nad dzieckiem.

Nie jesteśmy w stanie sprawować tego nadzoru przez 24 godziny na dobę. Dlatego też w pewnym obszarze odpowiedzialność za postepowanie związane przede wszystkim z takim codziennym funkcjonowaniem w placówce oświatowej ponosi też szkoła.

My, jako rodzice ze względu na przede wszystkim negatywne zachowania naszych dzieci musimy pamiętać, że zawsze będziemy odpowiadać ze względu na sposób wychowania.

Rolą naszą mamy i taty jest takie wychowanie, żeby dziecko znało różnicę pomiędzy dobrem, a złem, czynem dozwolonym i żeby dziecko wiedziało, że na pewne zachowania należy reagować.

Musimy pamiętać, że tak jak mówi Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy; z mocy ustawy – dziecko pozostaje pod opieką rodziców do chwili uzyskania pełnoletniości.

Wielu rodziców kończy opiekę na przekazaniu kieszonkowego.

I tu się zaczynają różne problemy, problemy z demoralizacją, sięganiem po używki, problemy przede wszystkim z faktem, że nie mamy czasu dla swoich dzieci.

Na czym polega demoralizacja nieletnich?

Czasami słyszymy słowo „demoralizacja” w odniesieniu do młodego człowieka. Co oznacza to słowo? Są to zachowania negatywne poniżej 18 roku życia. Można do nich zaliczyć:

Zachowania agresywne, czyli agresja i przemoc są również czynnikiem demoralizującym.

Warto tutaj pamiętać, że ta agresja, przemoc ze względu na fakt rozwoju nowych technologii w sytuacji, kiedy prawie każdy młody człowiek dysponuje telefonem lub ma dostęp do Internetu. Przemoc, agresja to nie będzie już tylko sytuacja, kiedy nasz syn, córka wyzwie koleżankę, kolegę, popchnie, podstawi nogę. Dzisiaj może to być bardzo niemiły i brutalny sms z telefonu komórkowego; może to być mail z niefajnym zdjęciem; może to być także wpis na blogu lub portalu społecznościowym. To może być to wszystko, co dzieje się w cyberprzestrzeni, co my dorośli również obserwujemy.

Palenie tytoniu uważane jest przez niektórych za mniej szkodliwe. Oczywiście zdajemy sobie sprawę, że używki te prawnie dozwolone są dla osób powyżej 18 roku życia. Młody człowiek poniżej 18 roku życia nie powinien mieć sposobności ani prawa do zakupu papierosa oraz do jego spożycia. Nie mniej jednak zdarza się nam przecież widzieć bardzo często na ulicach, na kąpieliskach młodego człowieka, który już na oko wygląda, że nie ma 18 lat, a pali papierosa. On tego papierosa jakoś zdobył, ktoś mu go dał lub sprzedał. Warto wiedzieć, że sprzedawca przyłapany na sprzedaży tytoniu nieletnim może być ukarany, a taki sklep traci koncesję na sprzedaż wyrobów tytoniowych. Podobnie jest ze sprzedażą alkoholu. Osoby dorosłe, którym zdarza się poczęstować młodą osobę papierosem albo alkoholem ponoszą konsekwencje prawne za rozpalanie osoby małoletniej bądź wprowadzenie jej w stan upojenia alkoholowego.

Jest grupa substancji, których prawnie do użytku nie można dopuścić i nie można tolerować ich stosowania. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii określa w załączniku środki, które w naszym kraju są niedozwolone. Zaczynając od substancji pochodzenia naturalnego, skończywszy na substancjach toksycznych wytworzonych w laboratoriach.

Marihuana na przykład jest narkotykiem, który w świadomości młodego człowieka powinna być legalna. Jak Państwo myślicie, dlaczego?

Dlatego, że się ją pali w skręcie, podobnie jak nikotynę, papierosy.

Kolejna grupa substancji, które mogą spotkać nasi podopieczni to dopalacze. Jest to zestaw substancji odurzających do tego niezdiagnozowanych przez laboratoria w naszym kraju, o nieznanym składzie, taki śmietnik chemiczny, który jest dostarczany naszym podopiecznym.

Wszystkie wymienione zachowania oznaczające demoralizację młodego człowieka mogą być przedmiotem zainteresowania Sądu Rodzinnego.

Czyny zabronione, a może czyny karalne?

Popełnianie czynów zabronionych przez osobę poniżej 13 roku życia sąd traktuje popełnienie takiego czynu wyłącznie, jako oznakę demoralizacji nieletniego i może zastosować środki przewidziane w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Musimy pamiętać, że osoba poniżej 13 roku życia nie popełnia przestępstw, nie popełnia wykroczeń, ale przejawia wyłącznie demoralizację i tak każdy czyn będzie kwalifikowany przez prawo. W takich sytuacjach potrzebny będzie psycholog, pedagog; dziecko nie zostanie pozostawione samo sobie, bo jest poza ramami prawa.

Zachowania świadczące o demoralizacji u nieletnich powinny się powtarzać w czasie. To nie jest tak, że złapiemy młodego człowieka na pierwszym papierosie w życiu i od razu zaczynamy działać np. przed sądem. To nie o to chodzi. Zależy nam na tym, abyśmy widząc dziecko z papierosem zwrócili mu uwagę, zwrócili uwagę rodzicom na fakt, że ich dziecko działa na swoją szkodę i na szkodę swojej przyszłości i po prostu go obserwowali.

Komentarz - Jeśli nieletni dopuszcza się czynu zabronionego między 13 a 17 rokiem życia, sąd zwykle stosuje środki przewidziane w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Jeżeli jednak nieletni ukończył lat 15 i dopuścił się czynu zabronionego, takiego jak:

Może odpowiadać na zasadach określonych w Kodeksie Karnym jak osoba dorosła, o ile sąd uzna, że okoliczności sprawy, stopień rozwoju sprawcy, a w szczególności wcześniej stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne;

Jeśli sprawca dopuszcza się czynu zabronionego między 17 a 18 rokiem życia - co do zasady sąd stosuje przepisy Kodeksu Karnego (sprawca nie jest już nieletni, ponieważ skończył lat 17).

Data: